Śladami Powstania Warszawskiego
Niepodległa Rzeczpospolita Kampinoska

Istotnym wydarzeniem, które przyczyniło się do powstania Grupy AK „Kampinos”, było przybycie w końcu lipca 1944 roku w rejon Puszczy Kampinoskiej, liczących ok. 1000 partyzantów, oddziałów piechoty i kawalerii Zgrupowania Stołpecko-Nalibockiego AK, dowodzonych przez por. Adolfa Pilcha „Górę”. Oddziały te miały za sobą chwalebny dorobek kilkunastomiesięcznych walk z Niemcami i Sowietami w obronie ludności polskiej Wschodnich Kresów Rzeczypospolitej. Zostały one skierowane do Wierszy, Truskawki i okolicznych wsi i oddane pod rozkazy dowódcy VIII Rejonu AK kpt. Józefa Krzyczkowskiego „Szymona”. W wyniku działań powstańczych, w sierpniu 1944 roku, dotarły tu następnie oddziały powstańcze z innych Rejonów, tworząc liczące ponad 2700 powstańców zgrupowanie piechoty i kawalerii pod nazwą Grupa AK „KAMPINOS”. W puszczy powstał obóz warowny obejmujący swym zasięgiem wsie: Ławy, Łubiec, Roztokę, Kiścinne, Krogulec, Wędziszew, Brzozówkę, Truskawkę, Janówek, Pociechę, Zaborów Leśny oraz Wiersze, gdzie stacjonowało dowództwo zgrupowania. Ponadto 24 miejscowości na obrzeżach Puszczy Kampinoskiej znalazły się w zasięgu władzy powstańczej. Był to teren wolny od okupanta. Zaistniała tu i trwała przez dwa powstańcze miesiące WOLNA POLSKA. Lokalna ludność, mimo śmiertelnych zagrożeń, jakie niosła współpraca z partyzantami, bez wahania przyjmowała ich pod swoje strzechy, stwarzając im warunki do życia i walki. Miejscowi leśnicy – gospodarze puszczy, w czasie okupacji prawie w komplecie zaangażowani w działania konspiracyjne, teraz w szeregach powstańczych służyli całą swą wiedzą o tajnikach leśnych ostępów. Wszyscy czuli się tu jak w Niepodległej Polsce. Przyjęło się wówczas nazywać ten teren: Niepodległą Rzeczpospolitą Kampinoską. Koniec Rzeczpospolitej Kampinoskiej związany był z dogasaniem powstania w Warszawie. 27 września dowództwo niemieckiej armii dało rozkaz rozpoczęcia operacji „Spadająca gwiazda”, która miała oczyścić przedpole Warszawy. Polskie oddziały po wymianie ognia opuściły swoje przyczółki w Kampinosie i ruszyły w kierunku Gór Świętokrzyskich. Ostatecznie dotarli tam nieliczni, którym udało się wyrwać spod Jaktorowa, gdzie otoczyli ich Niemcy i całkowicie rozbili powstańcze zgrupowanie. Grupa AK „Kampinos” przestała istnieć. Tak swój epizod zakończyła partyzancka republika, będąc przez prawie dwa miesiące niezależną od okupanta ziemią i olbrzymim wsparciem dla powstańczej Warszawy. W trakcie swojego istnienia Grupa AK „Kampinos” zadała Niemcom dotkliwe straty: poległo 1200 żołnierzy, a 460 zostało rannych. W tym czasie zginęło dziewięciuset partyzantów, a blisko pięciuset odniosło rany.